Enkarterri eta Meatzaldea miresteko sekulako 5 behatoki

Karrantzan txoko ikusgarri bat dago, eta bertatik, eguzki oskarbietan, itsasoa ikusten da. Relux Leihoa (Karrantza Harana) naturaren artelana da, Bizkaia eta Kantabria banatzen dituen haitzarte baten (Peña del Mazo) gainean zizelkatutako harrizko arkua.

Toki honetara iristea erraza da, jarraian lotzen dugun bideari jarraituz. Igoerak Bizkaiko haranik zabalenaren bista ikusgarriak eskainiko dizkigu. Alanbre-hesiren bat eta zelai batzuk zeharkatuko ditugu haitzen artean doan bidezidor batera iritsi arte.

Ez dugu Leihoa ikusiko haren pareraino iritsi arte; beraz, harridura are handiagoa da. Arkutik begiratuta, Kantabriako ekialdeko herriak ikusiko ditugu, eta, egun garbietan, itsasoa ere antzemango dugu.

"Ilso" hitzak "harrizko mugarria" esan nahi du (lurralde baten mugak markatzen dituen seinalea, alegia). Ilso mendiko begiratokia eskualdeko tontor mitikoenetako batean dago, hiru udalerriren (Gordexola, Gueñes eta Zalla) arteko mugatik oso gertu, eta antzinako Salcedoko haranaren ikuspegi bikainenetako bat eskaintzen digu.

Bertara iristeko, Zallako Allendelagua plazan hasten eta amaitzen den ibilbide bati ekingo diogu. Igoeran, baso batean sartuko gara, eta, pistetatik aurrera egin ondoren, dorretxoa ikusiko dugu. Ikustokia egurrezko egitura bat da, iraganeko suteen aurkako begiratokietan inspiratuta dagoena. Itzulerako bidean, gainerako mugarriak topatuko ditugu, eta harrespil bat ere aurkitzeko aukera izango dugu dugu bidezidorratik.

Begiratoki hau oso berezia da, eta beste guztiekiko desberdina, eta agian ez zenuke bisitatu behar bertigoa baduzu. Gallartako (Abanto-Zierbena) antzinako Concha II meategiaren korta harrigarriaz ari gara. Zeruertzera begiratzen duten beste talaia batzuek ez bezala, antzinako aztarnategiak lurraren erraietarako sarbidea erakusten digu, garai batean burdinez gainezka zeudenak. Oso gertu, Euskal Herriko Meatzaritzaren Museoa dago, eskualdeko iragana ulertzeko ezinbesteko plana.

Meatzera iristeko, inguruko panoramikak erakutsiko dizkigun ibilbide bat jarraituko dugu, aztarnategiz, kargategiz, putzuz eta bestelako aztarnaz beteta. Azkeneko meategiak aspaldi itxi zituzten, baina langileen deiadar oraindik ere entzun dezakegu. Tradizioak dio Trianoko Mendietan Athleticen garaipenak ospatzeko abesten dugun oihua jaio zela: Alirón! “All iron” antzeko zerbait oihukatzen zuten meatzariek burdin hutsa agertzen zenean, ordainsaria jasotzeko asmoz.

Garai batean, Itsaslur (Muskiz) ez zen itsas pasealeku lasaia izan, Euskadiko meatze-barruti handiena baizik. Kobarongo mineral-zamaleku zaharrak kostaldeko ikuspegi ezin hobea eskaintzen digun behatokia da gaur egun, Castro Urdialesetik (Kantabria) Punta Luceroraino (Zierbena). Plataforma horri esker, Arena hondartzako mareen atzera-egite harrigarria ikus dezakegu, Bizkaiko bigarren hareatzarik zabalena agerian uzten duena.

Itsaslur pasealekua itsaslabarren eta meatze-aztarna pilo baten artean doa: kiskaltzeko labe zaharrak, antzinako meatze-trenbidearen trazadura, Josefa meategiaren aztarnak edo La Galerna tunela.